(1896-1982). Rus kökenli ABD’li dilbilimci. İşlevsel dilbilimin önde gelen kuramcılarındandır. Ülkesinden ayrılarak Prag Üniversitesinde öğretim üyeliği yaptığı 20li yıllarda Prag Dilbilim Çevresini kuranlar arasında yer alan Jakobson, yapısal dilbilimin oluşmasına büyük katkıda bulunmuş, yapısalcılığın değişik alanlara yayılmasını sağlayan çalışmalar yapmıştır.
1939’da ABD’ye göç ettikten sonra çok yönlü etkinliklerde bulunmuş, dilbilimi olduğu gibi yazınbilimi, bildirişim kuramını, sinirdilbilimi yeni doğrultulara yönelten araştırmalara girişmiştir. Sesbilim düzleminde, devimsel eşsürem kavramını geliştirmiş. ortaya attığı ikicilik kuramıyla sesbirimleri oluşturan ayırıcı özellikleri on iki karşıtlığa indirgemiştir. K. Bühler’den esinlenerek ele aldığı bildirişim olgusuna ilişkin bir örnekçe geliştirmiş, gönderen, gönderilen, bağlam, ilişki, düzgü ve bildiri öğelerinden oluşan bu örnekçelerin içerdiği anlatımsallık, çağrı, gönderge, ilişki, üstdil ve yazın işlevlerini belirlemiştir.
Jakobson’ un, Essais de linguistiaue générale (Genel Dilbilim Denemeleri) [2 cilt; 1963 ve 1973], Questions de poétigue (Yazınbilim Sorunları) [1973] Six leçons sur les sons et le sens (Sesler ve Anlam Üstüne Altı Ders) [1976] başlıklarıyla ilk kez Fransızca’da kitap biçiminde yayımlanan incelemelerinin yanı sıra bir çok yapıtı vardır.
(Vardar,2002)
(Vardar,2002)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder